Bệnh Cúm gia cầm là một bệnh truyền nhiễm do vi rút gây ra ở gia cầm (gà, vịt, ngan, ngỗng…), chim hoang dã và động vật có vú (bao gồm cả người). Trong chăn nuôi, gà thường bị mắc bệnh rất nặng, vịt thường mang mầm bệnh nhưng ít khi có biểu hiện triệu chứng lâm sàng và là nguồn chủ yếu gieo rắc mầm bệnh ra môi trường.
Một số chủng vi rút cúm gia cầm không gây bệnh cho gia cầm nhưng có thể lây truyền bệnh cho người và gây tử vong ở người (chủng virus cúm A/H7N9).
Vi rút thường sống lâu hơn trong không khí ở độ ẩm thấp và trong phân ở điều kiện nhiệt độ thấp, độ ẩm cao (Vi rút có thể sống tới 35 ngày trong chuồng nuôi có nhiệt độ thấp, tới 3 tháng trong phân gia cầm mắc bệnh; trong tủ lạnh và tủ đá, vi rút có thể sống được vài tháng).
Vi rút dễ dàng bị tiêu diệt ở nhiệt độ 70°C trong 05 phút; chất sát trùng thông thường như: xút 2%, phoóc-môn 3%, crezin 5%, chloramin B 3%, iodin 1%, halamid 20%, cồn 70° - 90°, vôi bột hoặc nước vôi 10%, nước xà phòng đặc,...
1. Nguồn bệnh và đường truyền lây
a) Loài mắc: các loài gia cầm như gà, gà tây, vịt, ngan, ngỗng, chim cút, bồ câu, đà điểu, chim hoang dã và động vật có vú thuộc mọi lứa tuổi. Đặc biệt, vi rút có thể gây bệnh cho người
b) Nguồn bệnh: Vi rút có trong hầu hết các cơ quan nội tạng của động vật mắc bệnh, có nhiều trong phân, dịch tiết như nước mũi và nước bọt của con vật mắc bệnh.
Trong thiên nhiên, các loài chim di trú, thủy cầm mang chủng vi rút cúm là nguồn lây lan dịch bệnh chủ yếu.
c) Đường truyền lây: Trong cơ thể gia cầm mắc bệnh, vi rút cúm được nhân lên trong đường hô hấp và đường tiêu hóa, sau đó được bài thải qua phân, nước mũi và nước bọt. Thời kỳ lây truyền thường trong vòng từ 3 đến 5 ngày, có khi kéo dài đến 7 ngày kể từ khi có triệu chứng của bệnh. Sự truyền lây bệnh được thực hiện theo 2 phương thức là trực tiếp và gián tiếp.
- Lây trực tiếp: Do gia cầm mẫn cảm tiếp xúc với gia cầm mắc bệnh cúm hoặc động vật mắc bệnh, động vật mang trùng vi rút cúm, từ đó vi rút cúm xâm nhập vào cơ thể thông qua các chất bài tiết từ đường hô hấp hoặc qua phân, thức ăn và nước uống bị nhiễm vi rút cúm.
- Lây gián tiếp: Qua những dụng cụ chăn nuôi, thức ăn, nước uống, lồng nhốt, quần áo, phương tiện vận chuyển,... bị nhiễm phân, dịch tiết có chứa vi rút cúm của động vật mắc bệnh bài thải ra.
2. Triệu chứng lâm sàng
Gia cầm mắc bệnh thường bị chết đột ngột, có khi không có biểu hiện triệu chứng lâm sàng. Tỷ lệ chết có thể lên tới 100% tổng đàn trong vòng vài ngày.
Một số triệu chứng lâm sàng điển hình: Gia cầm đi không bình thường, loạng choạng, lắc đầu, run rẩy, mệt mỏi, nằm tụ tập từng đám; có các biểu hiện ở đường hô hấp như ho, khó thở, chảy nước mũi, thở khò khè, viêm xoang, sưng mí mắt, chảy nước mắt, nhiều con sưng khớp; sưng phù đầu và mặt, mào tím tái; xuất huyết dưới da, đặc biệt ở những chỗ da không có lông; tiêu chảy, phân loãng màu trắng hoặc trắng xanh; ở những con đang đẻ, năng suất trứng giảm rõ rệt.
3. Các biện pháp phòng, chống dịch bệnh
- Mọi người dân hãy nêu cao tinh thần giám sát, phát hiện, đấu tranh, không tiếp tay cho các hoạt động buôn bán, vận chuyển, giết mổ gia cầm, sản phẩm gia cầm nhập lậu, không rõ nguồn gốc vào tiêu thụ.
- Không mua gia cầm không rõ nguồn gốc, không ăn trứng, thịt gia cầm khi chưa nấu chín hoàn toàn. Người tiêu dùng chỉ mua sản phẩm gia cầm có nguồn gốc rõ ràng, đã được kiểm soát thú y để làm thực phẩm.
- Khi phát hiện gia cầm ốm, chết tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương hoặc cán bộ thú y cơ sở;
- Thực hiện vệ sinh tiêu độc khử trùng chợ, nơi buôn bán, phương tiện vận chuyển sản phẩm gia cầm và môi trường có liên quan đến sản phẩm gia cầm bằng hóa chất thường xuyên, định kỳ theo quy định.
- Nuôi gia cầm xa nơi ở và vệ sinh chuồng trại 1-2 lần/tuần với vôi bột hoặc phun dung dịch hóa chất. Không nên tiếp xúc với gia cầm khi không cần thiết. Thực hiện tiêm phòng vắc xin đầy đủ và kịp thời cho đàn gia cầm. Không nuôi chung các loài gia cầm, đồng thời áp dụng các biện pháp phòng bệnh bằng an toàn sinh học, vệ sinh phòng bệnh, tiêu độc sát trùng và tăng cường dinh dưỡng để gia tăng miễn dịch.
- Khi có biểu hiện cúm như sốt, ho, đau ngực, khó thở có liên quan đến gia cầm phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn, khám và điều trị kịp thời.
Trên đây là nội dung về nội dung thông tin tuyên truyền, hướng dẫn phòng, chống bệnh Cúm gia cầm để tuyên truyền tận thôn, xóm khu dân cư cho các hộ gia đình chăn nuôi nắm thông tin, kiến thức phòng, chống bệnh Cúm gia cầm.
NTT