Sáng ngày 4/4 Bộ NN&PTNT tổ chức hội nghị trực tuyến về ứng phó cấp bách phòng chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi do thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì. Điểm cầu Hà Tĩnh do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đặng Ngọc Sơn, Giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Văn Việt điều hành. Tại điểm cầu Cẩm Xuyên do đồng chí Trần Hữu Duyệt – Phó chủ tịch UBND huyện và đồng chí Lê Ngọc Hà – Trưởng phòng NN&PTNT huyện chủ trì.
Sáng ngày 4/4 Bộ NN&PTNT tổ chức hội nghị trực tuyến về ứng phó cấp bách phòng chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi do thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì. Điểm cầu Hà Tĩnh do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đặng Ngọc Sơn, Giám đốc Sở NN&PTNT Nguyễn Văn Việt điều hành. Tại điểm cầu Cẩm Xuyên do đồng chí Trần Hữu Duyệt – Phó chủ tịch UBND huyện và đồng chí Lê Ngọc Hà – Trưởng phòng NN&PTNT huyện chủ trì.
Tình hình bệnh dịch tả lợn Châu Phi đang diễn biến hết sức phức tạp, khó lường. Trong khi đó, hiện trên thế giới chưa có vắc xin phòng bệnh, chưa có thuốc điều trì bệnh.
Tính đến ngày 3/3/2019, đã có 20 quốc gia báo cáo có dịch tả lợn Châu Phi. Riêng Việt Nam, từ ngày 1/2 – 3/3/2019, bệnh xẩy ra tại 14 huyện thuộc 7 tỉnh, thành phố có tổng số lợn mắc bệnh và tiêu hủy là 4.231 con, với tổng trọng lượng tiêu hủy hơn 297 tấn.
Nguyên nhân được xác định là buôn bán, vận chuyển tiêu thụ lợn, sản phẩm của lợn nhập lậu, nghi nhập lậu và không rõ nguồn gốc có mầm bệnh, nhất là các tỉnh biên giới phía Bắc vào dịp cuối năm và Tết Nguyên đán vừa qua. Mặt khác, lượng khách đi du lịch từ các nước qua đường bộ, đường hàng không, đường biển vào Việt Nam rất lớn, nhất là khách từ các nước Châu Á thường có thói quen mang theo thực phẩm có chứa thịt lợn nên có thể đưa mầm bệnh dịch tả lợn Châu Phi vào nước ta.
Người chăn nuôi lợn vì lợi ích kinh tế trước mắt nên đã không khai báo khi có dịch bệnh, gọi thương lái để bán, vận chuyển, giết mổ, tiêu thụ lợn chết, lợn bệnh, lợn không rõ nguồn gốc làm cho dịch bệnh lây lan, khó kiểm soát....
Từ kinh nghiệm phòng, chống bệnh dịch tả lợn Châu Phi của các nước, Bộ NN&PTNT cũng đã chủ động ban hành nhiều chỉ thị, công điện chỉ đạo khẩn cấp, đồng thời tổ chức nhiều cuộc hội nghị tại các tỉnh, thành để ứng phó với dịch bệnh.
Tại hội nghị, đại diện một số địa phương, tổ chức Quốc tế OIE, FAO đã chia sẻ những kinh nghiệm cùng các giải pháp về kỹ thuật trong việc kiểm soát tốt bệnh dịch tả lợn Châu Phi trong thời gian tới tại Việt Nam...
Triển khai thực hiện phải có sự tập trung chỉ đạo, lãnh đạo của cấp uỷ đảng, chính quyền các cấp; huy động cả hệ thống chính trị và toàn dân tham gia tích cực, gắn trách nhiệm chủ vật nuôi, chủ cơ sở chăn nuôi vào công tác phòng, chống dịch.
Các biện pháp phòng, chống dịch bệnh phải tuân theo các quy định của pháp luật và hướng dẫn của cơ quan quản lý chuyên ngành về thú y.
Đồng chí Trần Hữu Duyệt – Phó chủ tịch UBND huyện chủ trì điểm cầu huyện Cẩm Xuyên.
Tại điểm cầu huyện Cẩm Xuyên, đồng chí Trần Hữu Duyệt – Phó chủ tịch UBND huyện và lãnh đạo phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Cẩm Xuyên đã quán triệt một số nhiệm vụ mà các cấp ngành, các địa phương cần tập trung triển khai thực hiện nhằm chủ động phòng, chống có hiệu quả các loại dịch bệnh gia súc, gia cầm, đặc biệt là ứng phó khẩn cấp với bệnh dịch tả lợn Châu Phi.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến tận hộ chăn nuôi về dịch bệnh, những biểu hiện, sự nguy hiểm của dịch tả lợn Châu Phi; Tập trung tiêu độc khử trùng; Kiểm soát chặt chẽ việc buôn bán, vận chuyển, giết mổ gia súc; Huy động cả hệ thống chính trị và toàn dân tham gia tích cực, gắn trách nhiệm chủ vật nuôi, chủ cơ sở chăn nuôi vào công tác phòng, chống dịch; Kịp thời phát hiện, khống chế và dập dịch không để lây lan trên diện rộng.
Thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch bệnh phải tuân theo các quy định của pháp luật và hướng dẫn của cơ quan quản lý chuyên ngành về thú y.
Để phòng chống dịch, huyện Cẩm Xuyên đã ban hành công điện về phòng chống dịch tả lợn Châu Phi, thành lập BCĐ, tổ chức tập huấn đến tận các xã, thị trấn, trong đó 3 ngày tới cán bộ Phòng NN- PTNT huyện, Trung tâm ứng dụng chuyển giao KHKTH huyện sẽ tổ chức về tận các xã, thị trấn để tập huấn và phát tờ rơi về công tác phòng chống dịch.
Hồng Phượng – Ngọc Long
* Thông tin cần biết về dịch tả lợn Châu Phi
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ DỊCH TẢ LỢN CHÂU PHI:
Bệnh dịch tả lợn Châu Phi (tên viết tắt là ASF) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút gây ra trên đàn lợn; bệnh xảy ra và lây lan ở mọi loại lợn và mọi lứa tuổi. Bệnh gây sốt cao, sốt xuất huyết nặng và có thể gây chết 100% số lợn mắc bệnh. Vi rút dịch tả lợn có sức đề kháng cao, có thể tồn tại trong chất tiết, dịch nhầy, trong các xác động vật, trong thịt lợn, thậm chí trong các sản phẩm đã qua chế biến như xúc xíc, zăm bông,...
1.1. Các triệu chứng của bệnh:
Lợn bị nhiễm dịch tả lợn Châu Phi có nhiều triệu chứng tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Lợn bệnh biểu hiện các triệu chứng không khác biệt so với bệnh dịch tả lợn cổ điển, do đó việc chẩn đoán dịch tả lợn Châu Phi khó xác định và phân biệt bằng các triệu chứng lâm sàng; cần lấy mẫu gửi phòng xét nghiệm của Cục Thú y để xét nghiệm, chẩn đoán.
- Thể quá cấp tính là do vi rút có độc lực cao, lợn sẽ chết nhanh, không biểu hiện triệu chứng hoặc lợn sẽ nằm và sốt cao trước khi chết.
- Thể cấp tính là do vi rút có độc lực cao gây ra, lợn sốt cao (40,5-42ºC). Trong 2-3 ngày đầu tiên, giảm bạch cầu và tiểu cầu. Lợn không ăn, lười vận động, ủ rũ, nằm chồng đống, lợn thích nằm ở chỗ có bóng râm hoặc gần nước. Lợn có biểu hiện đau vùng bụng, lưng cong, di chuyển bất thường, một số vùng da trắng chuyển sang màu đỏ, đặc biệt là vành tai, đuôi, cẳng chân, da phần dưới vùng ngực và bụng có thể xuất hiện màu sẫm xanh tím.
Trong 1-2 ngày trước khi con vật chết, có triệu chứng thần kinh, di chuyển không vững, nhịp tim nhanh, thở gấp, khó thở hoặc có bọt lẫn ở mũi, viêm mắt, nôn mửa, tiêu chảy đôi khi lẫn máu hoặc có thể táo bón, phân cứng đóng viên có kích thước nhỏ, có chất nhầy và máu. Lợn sẽ chết trong vòng 6-13 ngày hoặc 20 ngày. Lợn chửa có thể sảy ở mọi giai đoạn. Tỷ lệ chết cao lên tới 100%. Lợn khỏi bệnh hoặc nhiễm vi rút thể mãn tính thường không có triệu chứng, nhưng chúng sẽ là vật chủ mang vi rút dịch tả lợn suốt đời.
- Thể á cấp tính gây ra bởi vi rút có độc tính trung bình, lợn biểu hiện triệu chứng không nghiêm trọng. Lợn sốt nhẹ hoặc sốt lúc tăng lúc giảm, giảm ăn, sụt cân, ủ rũ, viêm toàn bộ phổi nên khó thở, ho có đờm, phổi có thể bị bội nhiễm vi khuẩn kế phát, viêm khớp, vận động khó khăn. Bệnh kéo dài từ 5 đến 30 ngày, nếu máu ứ trong tim (cấp tính hoặc suy tim) thì lợn có thể chết, lợn chửa sẽ sảy; lợn chết trong vòng 15-45 ngày, tỷ lệ chết khoảng 30-70%. Lợn có thể khỏi hoặc bị nhiễm bệnh mãn tính.
- Thể mãn tính gây ra bởi vi rút có độc tính trung bình hoặc thấp. Lợn có triệu chứng khác nhau, chẳng hạn như giảm cân, sốt không ổn định, có triệu chứng hô hấp, hoại tử da, hoặc viêm loét da mãn tính, viêm khớp, viêm cơ tim, viêm phổi dính sườn, viêm các khớp khác nhau trong giai đoạn phát triển. Triệu chứng kéo dài 2-15 tháng, có tỷ lệ tử vong thấp, lợn khỏi bệnh sau khi nhiễm vi rút gây nên bệnh sẽ trở thành mãn tính.
1.2. Bệnh tích
- Thể cấp tính: Xuất huyết nhiều ở các hạch lympho ở dạ dày, gan và thận. Thận có xuất huyết điểm, lá lách to có nhồi huyết. Da có màu tối và phù nề, da vùng bụng và chân có xuất huyết. Có nhiều nước xung quanh tim và trong xoang ngực hoặc xoang bụng, có các điểm xuất huyết trên nắp thanh quản, bàng quang và bề mặt các cơ quan bên trong; phù nề trong cấu trúc hạch lâm ba của đại tràng và phần tiếp giáp với túi mật, túi mật sưng.
- Thể mãn tính: Có thể gặp xơ cứng phổi hoặc có các ổ hoại tử hạch, hạch phổi sưng, viêm dính màng phổi.
1.3. Đường truyền lây
Theo Bộ NN&PTNT, vi rút dịch tả lợn truyền lây theo 3 con đường:
- 64% qua vận chuyển;
- 35% qua việc sử dụng thức ăn thừa (tận dụng);
- 1% qua chim, thú và côn trùng trung gian khác.
* Bệnh dịch tả lợn Châu Phi nguy hiểm, vì:
- Bệnh chưa có vaccine phòng bệnh và chưa có thuốc đặc trị.
- Lợn ở các giai đoạn tuổi đều nhiễm bệnh, tỷ lệ chết lên đến 100%.
- Virus có khả năng tồn tại lâu dài trong máu, trong các mô bào và những sản phẩm thịt sống hoặc nấu không chín kỹ.
- Bệnh mới nên các liệu trình thuốc hỗ trợ chưa rõ hiệu quả.
* Bệnh dịch tả lợn Châu Phi có thể ngăn ngừa, vì:
- Bệnh lây lan chậm do không lây lan theo không khí, lây lan do tiếp xúc trực tiếp: lợn bệnh-lợn khỏe; động vật trung gian: ruồi, chuột; phương tiện vận chuyển; người ra vào trại từ khu vực có dịch sang khu vực không có dịch; dùng thịt lợn mang mầm bệnh chưa qua nấu chín,…
- Virus dịch tả lợn Châu Phi gây bệnh nguy hiểm nhưng các thuốc sát trùng thông thường như vôi bột, formon, xút... đều tiêu diệt nó một cách dễ dàng.
II. DIỄN BIẾN, TÌNH HÌNH DỊCH TRONG NƯỚC VÀ TRÊN THẾ GIỚI
- Theo thông tin từ Tổ chức Thú y thế giới (OIE), tính từ năm 2017 đến ngày 18/2/2019, đã có 20 quốc gia báo cáo có dịch tả lợn Châu Phi; Tổng cộng đã có hơn 1,08 triệu con lợn buộc phải tiêu hủy. Đặc biệt tại quốc gia láng giềng Trung Quốc, từ ngày 03/8/2018 đến ngày 18/02/2019 đã có 105 ổ dịch xuất hiện tại 25/32 tỉnh, thành phố, tổng cộng đã có hơn 950 nghìn con lợn các loại buộc tiêu hủy.
- Tại Việt Nam: Tính đến ngày 28/02/2019 dịch đã xảy ra tại 96 hộ/33 thôn/20 xã/13 huyện của 6 tỉnh, thành phố (Hưng Yên, Thái Bình, Hải Phòng, Thanh Hóa, Hà Nội và Hà Nam); Đã có 2.349 con lợn được phát hiện mắc bệnh và buộc tiêu hủy, Tổng khối lượng tiêu hủy hơn 172.505kg,gây ra tổn thất hàng chục tỷ đồng.
* Nguy cơ lây nhiễm vào tỉnh ta, huyện ta rất cao, vì:
- Hiện nay dịch đã xuất hiện và đang diễn biến phức tại các tỉnh phía bắc, đặc biệt là đã xuất hiện tại Thanh Hóa (lưu ý: tại Thanh Hóa xuất hiện tại 1 trang trại cách xa khu dân cư, hẻo lánh và có 1 con đường độc đạo vào trại).
- Quốc lộ 1A chạy qua địa bàn tiền ẩn nhiều nguy cơ nhất vì chúng ta chưa có biện pháp để kiểm soát các phương tiện chạy qua địa bàn (ngoài các xe chở lợn, sản phẩm của lợn, thức ăn chăn nuôi thì vi rút dịch tả lợn Châu Phi có thể lây nhiễm do các phương tiện giao thông, người mang từ nơi có dịch đến nơi không có dịch).
- Cẩm Xuyên có tổng đàn chăn nuôi lớn, trong nhiều năm trở lại đây thường bị xuất hiện các loại dịch nguy hiểm. Trong khi đó, sau dịp Tết Nguyên đán, rằm tháng giêng thì người chăn nuôi thường tái đàn, tăng đàn nuôi nên nguy cơ phát dịch càng ở mức cao.
- Hiện nay thời tiết đang thuận lợi cho các loại dịch bệnh bùng phát và lây lan.
- Mùa hè hoạt động giao thương giữa các nước, các vùng miền diễn ra phổ biến, đặc biệt là hoạt động du lịch (người Trung Quốc sang Việt Nam du lịch, người từ địa phương khác đến nghĩ dưỡng tại các bãi biển của tỉnh ta); Khu kinh tế Vũng Áng có nhiều người Trung Quốc, Đài Loan đến sinh sống, làm việc cũng tiềm ẩn nguy cơ lây lan mầm bệnh.
III. CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG, CHỐNG
Hiện nay, dịch tả lợn Châu Phi chưa có vắc xin phòng và chưa có thuốc điều trị, vì vậy để ngăn ngừa dịch bệnh lây nhiễm thì phòng bệnh là cách duy nhất. Quan điểm để phòng chống dịch tả lợn Châu Phi là chính quyền các cấp, người chăn nuôi cùng vào cuộc, chung tay để phòng chống, trong đó người chăn nuôi cần phải nhận thức rõ ràng để chủ động phòng bệnh, bảo vệ đàn lợn của gia đình mình. Để thực hiện phòng bệnh đạt hiệu quả, người chăn nuôi cần thực hiện các biện pháp sau:
3.1. Cách ly khu vực chăn nuôi với các nguồn mang mầm bệnh
Hạn chế người, phương tiện vận chuyển vào ra khu vực chăn nuôi. Nếu phải nhập thức ăn, xuất bán lợn thì không để xe chở thức ăn, xe của thương lái, người bán cám, bán thuốc vào khu vực nuôi nếu chưa thực hiện sát trùng; ưu tiên dùng phương tiện của gia đình mình để vận chuyển thức ăn (được tiêu độc khử trùng trước và sau khi vận chuyển).
Người trực tiếp chăm sóc lợn chợ thì hạn chế đến chỗ đông người, nơi buôn bán lợn, sản phẩm của lợn, cơ sở giết mổ, chuồng nuôi của gia đình khác,... Trước khi cho lợn ăn, uống hoặc vào khu vực nuôi cần rửa tay, chân bằng thuốc sát trùng pha loãng.
3.2. Thực hiện vệ sinh tiêu độc khử trùng
- Dịch tả lợn Châu Phi chưa có vắc xin, thuốc đặc trị nhưng các loại thuốc sát trùng thông thường có khả năng tiêu diệt được, vì vậy tăng cường vệ sinh sát trùng chuồng trại, xung quanh khu vực chăn nuôi, phương tiện, dụng cụ chăn nuôi.
- Rắc vôi bột trước cổng ra vào khu vực chăn nuôi và xung quanh chuồng nuôi; Chuẩn bị sẵn chậu nước pha thuốc sát trùng để những người buộc phải ra vào khu vực nuôi sát trùng trước khi vào chuồng nuôi.
- Thường xuyên vệ sinh, quét dọn, thu gom phân, chất thải chăn nuôi để đốt, hoặc ủ nóng (rắc vôi, đánh đống ủ) trước khi sử dụng.
3.3. Thực hiện chăn nuôi an toàn
- Sử dụng con giống rõ nguồn gốc; thực hiện nuôi cách ly, theo dõi lợn trước khi nhập đàn;
- Sử dụng thịt lợn và các sản phẩm từ thịt được cơ quan thú y kiểm soát, đóng dấu lưu hành;
- Cho lợn ăn đúng, đủ khẩu phần, đảm bảo dinh dưỡng; Tăng cường thuốc bổ trợ để tăng sức đề kháng chủ động cho lợn;
- Tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh khác cho đàn lợn như: dịch tả lợn, tụ huyết trùng, tai xanh, lở mồm long móng,...
- Không sử dụng thức ăn thừa, thức ăn tận dụng nếu chưa qua xử lý nhiệt chín tốt nhất không nên sử dụng, đặc biệt là không dùng nước rác của các nhà hàng, hộ gia đình để cho lợn ăn.
- Áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn do UBND huyện khuyến cáo (kèm theo).
3.4. Tăng cường giám sát đàn lợn
Tăng cường theo dõi, giám sát diễn biến của đàn lợn; nếu phát hiện các triệu chứng ốm, chết bất thường hoặc các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh phải kịp thời báo cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan thú y huyện để kiểm tra, lấy mẫu xét nghiệm và hướng dẫn xử lý. Tuyệt đối không dấu dịch, không tự ý chữa trị lợn bệnh, không tự xử lý xác lợn chết, không vứt xác lợn chết ra môi trường, không bán chạy lợn ốm, mắc bệnh,....
4. Khuyến cáo của Bộ NN&PTNT
Dịch tả lợn Châu Phi rất nguy hiểm nhưng không lây nhiễm sang người, không lây truyền sang các vật nuôi khác nên Bộ NN&PTNT khuyến cáo người chăn nuôi và người tiêu dùng hết sức bình tĩnh, không nên hoang mang, không nên tẩy chay thịt lợn để từ đó việc chống dịch được hiệu quả nhất cũng như hạn chế tối đa thiệt hại cho người chăn nuôi trong nước.
Phòng NN&PTNT huyện Cẩm Xuyên